WATER

Water. Schoon, helder sprankelend water. Eén van de eerste levensbehoeften . Daar komen toch zeker geen gassen uit?

Meestal niet. Boven vers Nederlands kraanwater kun je veilig inademen - en je kunt erin roeren zonder dat er gassen vrij komen. Ook in helder stromend water met een rotsachtige of zanderige bodem worden geen gevaarlijke gassen gevormd. In stilstaand of langzaam stromend water kan dit echter wel gebeuren, wanneer zich hier organisch materiaal ophoopt, zoals bladeren en dode diertjes.  Het dode materiaal zinkt naar de bodem en wordt daar verteerd. Hierbij spelen onder andere gasvormende micro-organismen een belangrijke rol. Dit proces vindt plaats in open water zoals plassen, sloten en kanalen, maar ook in waterputten. De gassen die ontstaan, zijn dezelfde rottingsgassen die ontstaan in mestputten en in het riool.

Oppervlaktewater

In de zomer vindt de gasvorming grotendeels ongemerkt plaats. Er borrelt hoogstens af en toe een luchtbel omhoog.  Men noemt dit gas ook wel “moerasgas”, omdat gasvorming in moerassen met hun vele rottende materiaal op grotere schaal plaatsvindt .

Moerasgas kan zichtbaar gemaakt worden door het op te vangen en aan te steken, zoals in deze video’s wordt gedemonstreerd:

• ergens in een sloot in de Krimpenerwaard: https://www.youtube.com/watch?v=-KI67IopatU
• in een moeras in de Verenigde Staten: https://www.youtube.com/watch?v=XkEV1i_stD4

• In gebieden waar het oppervlaktewater in de winter bevriest, wordt moerasgas ineens zichtbaar, in de vorm van bellen onder het ijs. Wordt er een gaatje in zo’n bel geslagen, dan kan het ontsnappende moerasgas worden aangestoken, zoals in de volgende video’s wordt getoond:

(NL): https://www.youtube.com/watch?v=XKyqwAL9dHU

(Alaska) https://www.youtube.com/watch?v=YegdEOSQotE

Periodieke schoonmaak van plassen, sloten en andere watergangen is nodig om de kwaliteit van het water goed te houden. In open water doet men dit door te “baggeren”. Hierbij wordt het organische materiaal handmatig of machinaal verwijderd en gecomposteerd of – als het te zeer is verontreinigd – afgevoerd als vervuilde grond.

Mij zijn geen ongevallen bekend van vergiftiging of brand door moerasgas. Wel is er soms discussie of een explosie in een pand waar geen aardgasaansluiting is – of deze wel aanwezig was maar niet lek - het gevolg kan zijn geweest van het ongemerkt binnen komen van moerasgas. Dit kan natuurlijk niet worden uitgesloten, maar is in een goed geventileerde woning niet erg waarschijnlijk. Ik houd me aanbevolen voor meldingen!

Brongas

Gas dat dieper uit de bodem komt, zoals brongas (vanaf enkele tientallen meters diepte) of aardgas (vele honderden meters diepte), is in tegenstelling tot moerasgas niet “vers” maar heeft een veel langere ontstaansgeschiedenis. Deze gassen worden daarom in een apart hoofdstuk behandeld.

Waterputten en watertanks

Ook waterputten en watertanks kunnen een gasgevaar vormen! Regelmatig vallen er slachtoffers tijdens het schoonmaken van waterputten. Veelal gebeurt dit in gebieden in Azië en het Midden-Oosten, waar velen nog geen beschikking hebben over leidingwater. Maar ook in Europa komt dit voor. In Nederland zijn er niet veel woningen meer die beschikken over een waterput of –tank. Maar in België is een flinke regenwaterput bij nieuwbouwwoningen verplicht, om overbelasting van het vuilwaterriool te voorkomen. Daar komen ze dus steeds vaker voor. En aangezien waterputten periodiek moeten worden schoongemaakt, neemt de kans op ongevallen daar toe.

Recente ongevallen met waterputten:

Video van het dodelijke waterputongeval in Leffinge op 30 april 2012:

http://www.focus-wtv.be/video/landbouwer-werkt-waterput-en-komt-om-leffinge 

                      Berging slachtoffers uit waterput in Korangi, Pakistan 

Ballasttanks

Ballasttanks zijn tanks onderin of aan de zijkanten van zeeschepen. Hun doel is, de diepgang, stabiliteit en sterkte van het schip te verbeteren wanneer het schip niet (volledig) geladen is. Het water voor de ballasttanks (ballastwater) wordt in havens, rivieren en op zee oppompt en elders op de wereld weer geloosd. Bij het inpompen komt er veel organisch materiaal in de ballasttanks terecht. Deze raken daardoor vervuild. Ook tast het zoute zeewater de wanden van de tanks aan. Daarom moeten ballasttanks regelmatig worden gereinigd. Dit is gevaarlijk werk. In de ballasttank hangen namelijk vaak rottingsgassen. Regelmatig vinden hierdoor ernstige ongevallen plaats waarbij zeelieden of onderhoudsmensen zwaar gewond raken of overlijden. 

Wat het extra lastig maakt is, dat de ballasttanks zich meestal bevinden op moeilijk tot zeer moeilijk bereikbare plaatsen. Ballasttanks zijn daardoor besloten ruimten bij uitstek. Binnen de scheepvaartbranche is dit gevaar trouwens breed bekend en gelden hier duidelijke en strenge regels voor. 

http://www.nautinst.org/download.cfm?docid=5BC4EC42-A871-4E58-8B2E6FFA7435C346

http://www.shipownersclub.com/media/2014/05/enclosed_space_entry.pdf

Enkele ongevallen met gassen in ballasttanks: